Kanker in de kantlijn. Geen enkele natuurlijke oorzaak of…?

Afgelopen vrijdag viel mijn oog op een kort artikel in de kantlijn van TC Tubantia. (p. 7):

‘Kanker is door mens veroorzaakt’

Kanker, is een moderne, door de mens veroorzaakte ziekte en geen natuurlijke aandoening. Dat stellen twee wetenschappers in de gisteren verschenen editie van het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift Nature Reviews Cancer. Ze vonden onder honderden mummies uit het oude Griekenland en Egypte slechts één persoon die kanker had

Nu ben ik niet bang voor een aanklacht aan de moderne maatschappij en de gevolgen ervan voor onszelf en onze omgeving, maar dit vond ik op z’n minst opmerkelijk. Niet in de laatste plaats omdat we ondertussen weten hoe kwakzalvers en ander gespuis aan de haal gaan met dergelijke berichten. U ziet Guido Jonkers al glijden op z’n stoel van alle nattigheid in z’n broekje. Het Cryptoweblog zou echter het Cryptoweblog niet zijn als we geen luiertje tegen onzin-incontinentie zouden bieden.

Het toeval wil dat ik vaker slechte ervaringen heb gehad met ‘wetenschap in de kantlijn’; even checken dus. Via de website van Nature, inderdaad een gezaghebbende publicatie, lezen we in de samenvatting:

Cancer: an old disease, a new disease or something in between?

In industrialized societies, cancer is second only to cardiovascular disease as a cause of death. The history of this disorder has the potential to improve our understanding of disease prevention, aetiology, pathogenesis and treatment. A striking rarity of malignancies in ancient physical remains might indicate that cancer was rare in antiquity, and so poses questions about the role of carcinogenic environmental factors in modern societies. Although the rarity of cancer in antiquity remains undisputed, the first published histological diagnosis of cancer in an Egyptian mummy demonstrates that new evidence is still forthcoming.

Ookal moeten we maar stilzwijgend aannemen dat de Tubantia-journalist het complete artikel in Nature Reviews door David & Zimmerman (2010) heeft gelezen, doet de samenvatting al een iets andere strekking vermoeden dan het krantenbericht. Ik heb helaas geen toegang tot de fulltext…

Gisteren ving ik via Twitter echter een link naar de uitstekende website Cancer Research UK op: Claims that cancer is only a ‘modern, man-made disease’ are false and misleading. Daar lezen we dat de Universiteit van Manchester een persbericht heeft doen uitgaan getiteld: ‘Scientists suggest that cancer is purely man-made‘. Voordat u gaat roepen: ‘Zie je wel! Die wetenschappers spreken elkaar altijd tegen!’ zou ik willen stellen dat het iets minder gecompliceerd ligt. De Tubantia en het persbericht van de universiteit zitten er nl. goed naast. En gezien de titel van het berichtje in Tubantia lijkt het er op dat de redactie op het persbericht is afgegaan. Voordat u verder leest, dien ik te vermelden dat de kern van de geboden informatie praktisch een vertaalde copy-paste van Cancer Research UK is, met enkele toevoegingen. Ere wie ere toekomt.

In het persbericht van de universiteit van Manchester is dr. Rosalie David aan het woord, een expert op het gebied van het oude Egypte.  Ze stelt o.a.:

Finding only one case of the disease in the investigation of hundreds of Egyptian mummies, with few references to cancer in literary evidence, proves that cancer was extremely rare in antiquity. The disease rate has risen massively since the Industrial Revolution, in particular childhood cancer – proving that the rise is not simply due to people living longer. […]

Ohw ja joh? Via Cancer Research UK kunnen we een spreadsheet downloaden met gegevens over de incidentie (aantal nieuwe gevallen) en de prevalentie (aantal aanwezige gevallen) van kanker in het Verenigd Koninkrijk, naar geslacht en leeftijd. Voor het gemak voor u vertaald:

Incidentie en prevalentie naar leeftijd en geslacht van nieuwe kwaadaardige tumoren m.u.v. huidkanker die niet wordt veroorzaakt door melanomen. Afb op basis van: http://info.cancerresearchuk.org/cancerstats/incidence/age/

Lijkt me duidelijk. De kans op kanker stijgt enorm met het verstrijken der jaren. We vervolgen:

There is nothing in the natural environment that can cause cancer. So it has to be a man-made disease, down to pollution and changes to our diet and lifestyle.

Nu kan men een expert op het gebied van het oude Egypte niet kwalijk nemen niet helemaal op de hoogte te zijn van de laatste inzichten op medisch gebied, maar leest u vooral even het lijstje met oorzaken van kanker in onze ‘natuurlijke omgeving’ in het artikel op Cancer Research UK. En vergeet niet uw dochter te laten vaccineren tegen HPV.

Ook de bewering dat men geen botkanker aantrof, snijdt weinig hout. Tumoren in botweefsel, die relatief veel voorkomen onder kinderen en daardoor dus buiten de leeftijdsgerelateerde kankers vallen, komen voor in ongeveer 1 op de 10.000 kinderen. (klikkerdeklik) STEL dus dat wat gesteld wordt in het persbericht waar is, dan zou er een veelvoud daarvan aan mummies moeten zijn onderzocht om de hypothese te bevestigen. In het persbericht lezen we echter:

In spite of this finding, hundreds of mummies from all areas of the world have been examined and there are still only two publications showing microscopic confirmation of cancer.

Dat noemt men geloof ik een serieus ‘underpowered’ onderzoek.

Now, who’s to believe? De Tubantia en het universitaire persberichtersbericht? Of Cancer Research UK? We weten uit onderzoek dat universitaire persberichten lang niet altijd betrouwbaar zijn (Woloshin et al. 2009), maar dat lijkt me op dit moment een beetje overkill. Alhoewel het klaar als een klontje is dat de kans op kanker wordt verhoogd door bijv. roken en overmatige alcoholconsumptie, zijn de statements dat ‘kanker geen natuurlijk aandoening is’ en dat ‘er geen natuurlijke oorzaken van kanker zijn’ op z’n minst zwáár overtrokken te noemen. Om niet te zeggen: klinkklare onzin

De Tubantia zou er goed aan doen om hun berichtgeving te rectificeren en in het vervolg hun bronnen even goed te checken. Dit lijkt nergens op.

Literatuur

David, A. R. & Zimmerman, M. R. (2010). Cancer: an old disease, a new disease or something in between? Nature Reviews Cancer, 10(10):728-733. [DOI] [Pubmed] [Citeulike]

Woloshin, S., Schwartz, L. M., Casella, S. L., Kennedy, A. T., & Larson, R. J. (2009). Press releases by academic medical centers: not so academic? Annals of internal medicine, 150(9):613-618. [PubMed] [PDF] [Citeulike]