Bugs in medicine: Cargo Cult Science.
januari 18, 2011 20 reacties
Een zeer vermakelijke boodschap die Richard Feynman (1918-1988) ons allen heeft nagelaten is de Calltechlezing die hij hield in 1974, getiteld ‘Cargo Cult Science’.
De lezing betreft een aanklacht tegen de stand van zaken in de verschillende wetenschappelijke disciplines. (Feynman was niet vies van knuppeltjes in hoenderhokken) Volgens Feynman produceert men nogal eens cargo cult science: wetenschap die ‘doet alsof’ en niet de resultaten levert waar we naar op zoek zijn: betrouwbare resultaten.
Alsof we verwachten dat het neerzetten van fakkels naast een zandbaan resulteert in landende vliegtuigen, zoals cargo cults dat deden.
Oorzaken van cargo cult science kunnen in een woud aan aspecten gezocht worden. Maar hoe gaan we om de bomen en het bos, voorkomen we zure regen en zorgen we dat de gaten in de ozonlaag van de wetenschap ons niet fataal worden? Volgens Feynman is integriteit een cruciale factor:
So I have just one wish for you–the good luck to be somewhere where you are free to maintain the kind of integrity I have described, and where you do not feel forced by a need to maintain your position in the organization, or financial support, or so on, to lose your integrity. May you have that freedom.
Ratsgewijs
Een prachtig voorbeeld van dergelijke integriteit geeft Feynman in de beschrijving van een proef waarin het leervermogen van een rat wordt getest. In een lange gang bevindt zich aan de ene zijde een rij deurtjes waardoor ratten naar binnen kunnen worden gelaten, aan de andere zijde een rij deurtjes waarachter voedsel verstopt kan worden. Aan het begin van een proefneming wordt een ratje het deurtje getoond waarachter zich voedsel bevindt. Daarna moet ‘ie aan de slag; zal de rat er in slagen de plaats van het voedsel te leren? En zo ja: hoelang zal ‘ie er over doen? Resultaat: de rat loopt linea recta naar het juiste deurtje! Slimme rat? Op het eerste gezicht wel.
De onderzoeker laat zich echter niet voor één gat (deur) vangen en begint factoren uit te sluiten die zijn proef kunnen beïnvloeden. Uiteindelijk komt hij ertoe zijn proefopstelling’ op een ondergrond van zand te zetten. Vanaf dat moment faalt de rat dat het een lieve lust is. De rat is dus in staat geweest om het geluid dat zijn pootjes op de verschillende plaatsen maakten te gebruiken bij bepaling van het juiste deurtje. Het zand zorgde ervoor dat de rat hier geen onderscheid meer in kon maken. Verbluffend, zowel van rat als van onderzoeker!
Bugs
Feynman geeft aan welke implicaties dergelijke vondsten hebben voor de wijze waarop onderzoek dient te worden vormgegeven. En passant geeft hij echter ook pijnlijk weer hoe de integriteit van veel onderzoek (en onderzoekers) in de kiem wordt gesmoord door verschillende factoren. Natuurlijk, errare humanum est, maar als wetenschap nu juist de methode is waarmee we de menselijke tekortkomingen in de waarheidsbevinding zoveel mogelijk willen omzeilen, dan vermindert de waarde van dat excuus dramatisch.
Evenzo vermindert de waarde van wetenschappelijk bewijs als de integriteit ervan kwaad wordt gedaan. Als we, zoals Sackett et al. het beschrijven, evidence based medicine bezien als het ‘integreren van individuele klinische expertise en het best beschikbare externe bewijs‘ (Sackett et al. 1996) wordt er mede op basis van die externe bewijsvoering beschikt over levens. Barsten in de integriteit van die bewijsvoering zijn dan (letterlijk en figuurlijk) levensgevaarlijk: ‘bugs in medicin‘.
Om op integere wijze onderzoek uit te voeren, te publiceren en te gebruiken zijn een aantal horden te nemen. Waar die horden staan is vrij duidelijk, maar toch struikelen we er vaak over. Errare humanum est. Perseverare diabolicum (“Zich vergissen is menselijk. Volharden is des duivels” – Seneca)
Literatuur
Sackett, D.L., Rosenberg, W.M.C., Gray, J.A.M., Haynes, R.B., & Richardson, W.S. (1996). Evidence based medicine: what it is and what it isn’t. BMJ , 312 (7023), 71-72. [URL]
Een uitwerking van de lezing ‘Cargo Cult Science’ is hier als PDF te downloaden. Absolute aanrader.
Cryptocheilus Weblog 
Niet echt ontopic maar ik dacht, ik deel het even. Ik wist niet zoveel over de Cargo cults dus heb me even ingelezen.
Hier 8 pagina’s uit Smithsonian magazine.
http://www.smithsonianmag.com/people-places/john.html?c=y&page=1
Jijbuisje van film uit 1962 met aan het eind de ‘landingsbaan’.
John Frum FTW!
Me like 🙂
Pingback: Bugs in medicine: op de grote berg schijten? « Cryptocheilus Weblog
The Cargo Cult of Acupuncture
Beter kan het inderdaad denk ik niet gezegd worden.
Tja, Cargo Cults zijn natuurlijk heel primitief, maar wat is precies het onderscheid met verenigingen van mensen die zich verkleden als Hobbit of als Harry Potter of als Klingon enz.? Als mensen in een toneelstuk(je) een historisch feit of een fictie waar ze plezier in hebben heropvoeren, is dat dan primitief? Het antwoord is ja, wanneer ze die fictie niet meer als fictie begrijpen. Maar is dat zo bij de echte Cargo Cults? En bij de echte religies?
@Jan Willem
Vanwaar ineens het woord primitief? ennieweej: Volgens mij heeft bij Cargo Cults het onderscheid tussen werkelijkheid en fantasie nooit post kunnen vatten. Hun werkelijkheid en fantasie zijn nooit gescheiden, overigens met begrijpelijke redenen. Van iemand van wie verwacht kan worden dat feit en fictie te scheiden zijn (bijv: we kunnen niet op bezemstelen vliegen), maar desondanks op een bezemsteel van de euromast af jumpt, zou ik niet willen spreken van primitief, maar van psychisch niet helemaal je-van-het, om niet te zeggen rijp voor de afdeling acute zorg in een psychiatrisch ziekenhuis… Ik zou primitief dus willen kenschetsen als afwezige kennis. (en het ‘meer’ dat je noemt weg willen laten, en ‘als fictie kunnen begrijpen’ toevoegen) Het heropvoeren van dergelijke zaken is daar enigszins tegengesteld aan, omdat juist de scheiding met de werkelijkheid zo duidelijk is. (tenminste voor de meeste mensen)
Religies zijn denk ik een ander verhaal. Eten van twee walletjes? In principe zit er wat primitiefs in het ontkennen van evolutie, maar dat gebeurt soms op – op het eerste gezicht – geraffineerde wijze. Er zit meer een kwestie in van ‘niet willen’ dat evolutie waar is. De cargo cults zouden juist heel graag willen dat de vliegtuigen landen.
*op antropologisch onderlegden wacht die ideeën aan gort gaan meppen*
Ik heb wel eens gelezen dat bij de echte cargo cults (dus niet Feynmans interpretatie) de ‘gelovigen’ heel goed weten dat John Frum niet bestaat en dat het meer zoiets is als Sinterklaas. Als zij ons totaal niet snappen, is het best mogelijk dat wij hen ook niet snappen. Wij hebben met Kerst kindekes Jezus in kribjes liggen en het hele jaar rond groepjes fanatieke vliegtuigspotters, zij bouwen strooien vliegtuigen en af en toe op een bepaalde dag een optocht. Misschien zijn toch wel echt gelovig in John Frum, en denken ze echt dat ze met halve kokosnoten over de oren kunnen zorgen dat de vliegtuigen weer komen, maar het is niet zeker dat Feynman het correct beschreef.
Maar zijn beeld van cargo cults als metafoor voor neppers die geleerde praat uitslaan over kwantummechanica en die net doen alsof ze serieuze proeven uitvoeren is natuurlijk kostelijk, behalve dat F. het daar niet over heeft.
Ik weet ook niet of primitief de juiste benaming is/de lading dekt, want eigenlijk zie ik in de kern niet zoveel verschil met westerse denkwijzen in 2011. De overdaad aan spullen/technische mogelijkheden e.d. nemen het gevoel niet weg dat de Middeleeuwen nog lang niet voorbij zijn en voor velen de goden net uit het oosten komen(oosterse geneeswijzen).
Sommigen verdedigen b.v. hun geloof in homeopathie en acupunctuur zó fanatiek dat je je afvraagt wat die mensen kwijtraken als ze afscheid moeten nemen van dit gedachtengoed en o.a. The Secret belooft een paradijs op aarde als men de juiste rituelen maar volgt.
Bij cargo cults wachten de gelovigen op een verlosser uit het westen/de terugkeer van, maar in het westen wachten mensen met een internetrekening óók nog steeds op das gewisse Etwas,DE toverformule of de katholieken op de terugkeer van Jezus Christus hier op aarde.
http://www.kennislink.nl/publicaties/de-evolutie-van-god
onderschrift bij foto:
http://www.deverrenaasten.nl/land/papua/13-0412-01/13-0412-01.htm
Papua’s verklaren van oudsher het heden met hun mythen.Mythen vertellen van een voorouder, die wegging om een stommiteit van de anderen of iets dergelijks en die alle rijkdom meenam. Maar dan is er altijd de wending aan het eind van het verhaal, dat hij terug zal komen om de rijkdom terug te brengen. Dat was het geval, toen vanaf ca.1850 de blanken kwamen: zendelingen, handelaren, bestuursambtenaren en niet te vergeten de (soms zelfs zwarte) soldaten in de Tweede Wereldoorlog. Ze hadden van alles: boten, buitenboordmotoren, generatoren, stalen kapmessen, bijlen, bijbels, andere boeken, spijkers, lucifers, vliegtuigen, auto’s, radio’s, horloges, geld etc. etc. Ze woonden in prachtige huizen. En de Papua zag vrijwel nooit een blanke, die hard moest werken.
Cargo-cult
De Papua’s wilden ook deel hebben aan die rijkdom, want die was, volgens hun mythe,ook voor hen. Maar die blanken deelden het meeste van hun spullen niet uit, maar gebruikten ze voor zichzelf. Dat riep spanningen op. Men ging heilsverwachtingen koesteren, waardoor heilsbewegingen op gang kwamen. Dan geloofde men dat er een lading goederen (= cargo) zou komen: óf per vliegtuig óf per schip óf via een fabriek, die uit de grond zou komen. Dan zouden zij ook deel krijgen aan de rijkdom. Daarvoor moesten ze aan speciale voorwaarden voldoen. Ze moesten bijv. alle contacten met de blanken verbreken of alle spullen van de blanken wegdoen. Alle varkens slachten. Of bepaalde rituelen verrichten.
Als er zo’n heilsbeweging op gang kwam, dan ging dat vaak met moorden en vechtpartijen gepaard tussen de voor- en tegenstanders. Blanke of andere bestuurders, die het probeerden te stoppen werden bedreigd of erger.
Vlasblom beweert, dat veel andere bewegingen niet te begrijpen zijn zonder deze achtergrond. De evangelieprediking…………
Een mooi voorbeeld van hoe ‘Verbeter de wereld, begin vooral bij jezelf’ volledig gemist kan worden door arrogantie:
http://home.kpn.nl/100-jaar-rkk-merauke/historie/1905-1950.htm
quote:
Noot:
Ik heb vroeger ijverig bolletjes zilverpapier verzameld voor de missie/al de wilden die zo nodig vanalles bijgebracht moest worden.
Vorig jaar of het jaar daarvoor hoorde ik dat ergens -in Azië dacht ik- een niet eerder ontdekte stam nog volledig geïsoleerd geleefd had en hoorde iemand zeggen dat daar met spoed missionarissen e.d. naar toe moesten. Ben ik me toch een partij kwaad geworden, gek hè?!
Dat stuk heb ik ook zien staan. Er zijn of waren ook kennelijk tegenstanders, die het verdomden om al hun varkens te slachten en voorstanders die zich niet beperkten tot vredig vliegtuigje spelen of een jaarlijkse optocht.
Dat zou ik ook niet durven beweren. Voor Feynman gaat het om de metafoor; ‘net-alsof-wetenschap’. Hierbij kan hij zich enige prozaische vrijheid permitteren. Maar ik dacht dat je het meer over de kwestie primitief wilde hebben en het verschil van de Cargo Cults met religies en hedendaagse eh.. deviante overtuigingen. Wat ik best een interessante overdenking vind btw. (zie ook de laatste zin van het stuk dat Crypto linkte)
edit: als je ’t over de duivel hebt:
Most people are a bit crazy, and believers are a bit crazier than most
😀
Ik denk dat op schrift de sarcastische ondertoon in “Cargo Cults zijn natuurlijk heel primitief” niet goed overkwam. Zonder ironie zou er gestaan hebben: ‘Cargo Cults worden afgeschilderd als primitief, want het gaat om schaars geklede Zuidzee-eilanders die niet doorhebben dat een halve klappernoot toch echt wat anders is dan een koptelefoon, zelfs nadat ze hebben kennis gemaakt met westerse gemakken, waaronder ook radio’s. Dat is misschien geruststellend voor de westerling die niet doordenkt, maar de bovenkamers van alle leden van de soort Homo sapiens zitten allemaal eender in elkaar. Is het wel zo zeker dat er een wezenlijk verschil is tussen wat die eilanders doen en allerlei praktijken die als tamelijk normaal worden beschouwd of althans niet afwezig zijn in onze westerse samenleving?’
Ah oke. Duud’lijk. Had inderdaad het sarcasme een beetje gemist.
Zoals je zegt, de bovenkamers zijn eender, dus waarschijnlijk niet is mijn gok. De cargo cult rituelen zijn overgenomen van generatie op generatie en zoiets als het ontvangen van het vormsel in onze cultuur geworden. Al zullen er mensen zijn die daar echt in geloven. En wat te denken van het besnijden van jongetjes (zonder medische noodzaak)?
Ja, vreselijk! Ben blij dat hierover ook in joodse kringen discussie is en dat steeds meer joden van het gebruik afzien.
JW zegt:
Het doet me denken aan een ritueel dat -toevallig- deze week nog veel zal plaatsvinden en in mijn jeugd elk jaar verplicht was; ik kan me die Blasiuszegen nog goed herinneren vanuit persoonlijke ervaring:
http://heiligegeestparochie.nl/geestig/bijlagen/707-de-blasiuszegen.html
In veel katholieke kerken wordt jaarlijks op 3 februari, na de eucharistie, de Blasiuszegen gegeven. Volgens een middeleeuwse traditie is dit ritueel vooral bedoeld ter voorkoming van keelaandoeningen en andere kwalen.
quote:
Ach, het hadden o.a. ook gewijde halve cocosnoten geweest kunnen zijn en dat zou net zo makkelijk voor zoete koek geslikt zijn.
Ik vind dat katholieke gedoe zo enorm wonderlijk.
*priestergrappen voor zich houdt*
Ik denk dat JW’s punt aardig gemaakt is. 😀 LOL
Zou btw het idee dat tegenwoordig alles ‘gezond’ moet zijn ook als een ritueel gebruik kunnen worden opgevat? Door gezond en light te eten, te sporten en helemaal in contact met onszelf te komen houden we bij wijze van spreken Artemis, de god van de dood, op afstand.
Bram zegt:
Ben ik het absoluut niet mee eens. Ik wil er wel een paar van je horen, desnoods in de chatbox.
David Gorski heeft weer eens flink uitgepakt:
http://www.sciencebasedmedicine.org/?p=10613
The NCCAM Strategic Plan 2011-2015: The Good, The Bad, and The Ugly
Pingback: Alternatieve geneeskunde: de kloof, de troost, de wetenschap « Cryptocheilus Weblog