Waarom uw arts het soms even niet meer weet… deel I

Goed, u hebt besloten naar de dokter te gaan. Die hoofdpijn duurt al twee weken en die zeurende pijn in uw onderrug gaat ook maar niet over. De dokter weet vast wel wat er aan de hand is. En wat er gedaan moet worden natuurlijk. Nu ja, vaak is dat natuurlijk ook het geval, maar dat gaat niet zonder slag of stoot. En hoe komt het dat arts A een andere diagnose stelt dan arts B?

In een klassieker die bijna zo oud is als ikzelf, geeft meneer Eddy [1] aan waar de schoen wringt: zes gebieden van klinische onzekerheid. Hier volgen de eerste drie (deel II vindt u overigens hier):

De definiëring van ziekte

Veel van de aandoeningen die zich presenteren aan zorgverleners kennen geen duidelijke definitie, geen algemeen aanvaarde behandeling en openen zo de mogelijkheid van verschillen in mening en behandeling. U als patiënt vertoont vaak geen overduidelijke ziektebeeld. Drie problemen spelen een rol bij het bepalen de kwaal die u nu precies heeft getroffen en de noodzaak van behandeling (sommige kwalen duren onbehandeld immers zeven dagen en behandeld een week):

1. Het is lastig aan te geven waar de scheiding ligt tussen normal normale en ‘abnormale’ verschijnselen. Hierdoor ligt foutief diagnosticeren op de loer.
2. Veel ziekten veroorzaken op het moment van diagnose geen gezondheidsproblemen. Tevens zullen symptomen met een slechte prognose (knobbeltjes!) niet altijd een ‘echte’ ziekte veroorzaken. En een ‘echte’ ziekte kan zonder de symptomen voorkomen. Verder veroorzaken symptomen die mogelijk een ziekte in het vooruitzicht stellen niet perse de ziekte en zal bestrijding van de symptomen (dus) niet per se de ziekte voorkomen.
3. Veel van de door u gepresenteerde symptomen komen zeer veel voor. Uw hoofdpijn is niet echt uniek zeg maar.

Het stellen van een diagnose

Zelfs in het hypothetische geval van een zeer strikte definitie van een ziekte zullen artsen veel verschillen tonen in hun capaciteiten om te vragen naar en observeren van symptomen, interpretatie van test uitslagen en vastleggen van bevindingen. De meest prachtige diagnose mogelijkheid van een ziekte kan dus om zeep geholpen worden omdat herr/frau doktor de ogen en oren even niet open heeft, of omdat u ze een verhaaltje op de mouw spelt. Wist u dat meting van de lichaamstemperatuur bij mensen die pas zijn geopereerd een belabberde voorspeller is van infecties? Nee? U bevindt zich in goed gezelschap; het is een ritueel dat maar langzaam uit te roeien is.

Het kiezen van een interventie

Voor veel aandoeningen zijn er zeer veel mogelijke (combinaties van) behandelingen, maar de keuze ervan is niet zomaar een kwestie van even in de grabbelton graaien. Ze hebben alle hun specifieke werking en voor- en nadelen en de uitkomst is afhankelijk van de zorgverlener, zorgvrager en omstandigheden. Sommige ingrepen zijn mogelijk nutteloos of gevaarlijk en dienen met de grootste zorg te worden uitgekozen. Zo kan het toedienen van pijnstillende medicatie via een slangetje in/bij het ruggemergkanaal bijzonder effectief zijn, maar wanneer het inbrengen ervan een beschadiging van een zenuw oplevert waardoor een arm pijnlijk en praktisch nutteloos wordt, is een groot deel van het kind met het badwater weggegooid.

Zo, bent u weer ietsje wijzer wat betreft de mogelijke fronsen op het voorhoofd van uw arts, verpleegkundige of al wat dies meer zij. Stay tuned for more.

1. Eddy, D.M. (1984). Variations in physician practice: the role of uncertainty. Health affairs (Project Hope), 3 (2), 74-89. [PDF]