Kanker en oorlogstaal gaan niet samen. Houd er eens eindelijk mee op!
september 20, 2015 41 reacties
Twee jaar geleden schreef de Amerikaanse Lisa Adams, columniste bij de onlinekrant The Huffington Post, een blog over ‘de stomste dingen die mensen zeggen tegen kankerpatiënten’. Adams (borstkanker met uitzaaiingen) kreeg vele honderden reacties en zo ontstond een lijst met botte opmerkingen:
‘Nou ja, die borsten heb je toch niet echt nodig.’
‘Joh, ik dacht je van een chemokuur afviel?’
‘Als iemand deze ziekte kan verslaan, ben jij het.’
‘Met een positieve houding heb je de strijd al half gewonnen.’
‘Sterk zijn, hard vechten, niet opgeven hoor!’
Adams stierf op 6 maart dit jaar, 44 jaar oud, en ze liet vooraf instructies achter, in het prachtige gedicht When I die. Niet zeggen dat ze verslagen was, niet doen alsof ze niet hard genoeg had geprobeerd. ‘Als ik dood ga, vertel dan de waarheid. Ik heb geleefd, ik ben gestorven, dit is het einde.’
Met deze woorden opende Ellen de Visser gisteren in de Volkskrant haar essay: oorlogsmetaforen over kanker
Het is een vijand waartegen je moet vechten en als je dan hebt gewonnen, ben je een overlevende. Als we het hebben over kanker, gebruiken we al snel oorlogstaal. Daar zijn terecht bezwaren tegen
Die bezwaren bestaan al langer dan vandaag maar wellicht wordt er eens eindelijk echt naar geluisterd, want kanker en oorlogstaal gaan niet samen.
DE BROEKAFZAKKENDE KREET: OPGEVEN IS GEEN OPTIE!
De Visser schrijft vervolgens dat in Amerika upper-survivor en fietslegende Lance Armstrong nog altijd de beeldvorming rond de ziekte domineert met zijn slogan: ‘Er zijn twee opties, opgeven of je kapot vechten.’
Lance Armstrong stond bij mij sowieso al nooit op een voetstuk en zodoende deed ik in 2012 met gemak een verhelderend boekje open over de ‘strijd’ van dit heerschap. Op een ziekelijke manier liegen en bedriegen, maar blijkbaar komt hij nog steeds weg met het belazeren van kankerpatiënten.
De tweede schertsfiguur die door De Visser prominent benoemd wordt is Peter Kapitein die ook luidkeels riep, roept en blijft roepen dat opgeven geen optie is:
Daar blijkt bij nader inzien niks fijngevoeligs aan: de kritiek van Wolffers vindt steun in tal van wetenschappelijke artikelen, waarin oncologen, psychologen en taalkundigen de militaire retoriek bij kanker afwijzen. Niet omdat het zo sneu is voor patiënten, maar omdat oorlogsmetaforen schadelijk kunnen zijn voor hun gezondheid.
Want als kanker alleen maar kan worden overwonnen door te vechten, wat betekent dat dan voor de mensen die eraan overlijden? Hebben die niet genoeg hun best gedaan? Het kan ertoe leiden dat patiënten zich ontoereikend voelen of zichzelf de schuld geven. Of druk gaan voelen omdat ze in de rol van vechter worden geduwd en daardoor vaker kiezen voor een agressieve behandeling.
Niet alle patiënten denken er trouwens zo over, wat de wetenschappelijke conclusies wat doen wankelen. Stel Peter Kapitein, mede-oprichter van Alpe d’Huzes, dezelfde vraag als Ivan Wolffers en er komt een ander antwoord. Kapitein genas van lymfklierkanker en zegt: ‘Het doorstaan van behandelingen en het overleven van kanker is een strijd, een harde strijd.’ Toen Britse wetenschappers blogs en forumdiscussies over kanker naplozen, ontdekten ze dat veel patiënten zelf ook strijdtaal gebruiken. Het geeft ze een doel, het gevoel dat ze iets kunnen doen tegen hun ziekte. En misschien, wie weet, helpt de kracht die ze daardoor opdoen ook nog een beetje.
Op de recente spierballentaal van Peter Kapitein en Coen van Veenendaal, het duo Zwets & Klets, zit bijna niemand te wachten, integendeel.
In 2010 werd op dit blog al de prangende vraag gesteld: Hoezo zou vechtlust helpen bij kanker?
Daarom poneerden wij toen de volgende stellingen:
*Kanker is immuun voor verkrampt positivisme
*Vechten tegen ziekte is prettig voor de omgeving, maar kan de patiënt schaden.
ONDER ANDERE HET KANKERVRAAGSTUK KAN NIET OPGELOST WORDEN DOOR MIDDEL VAN GROTE HOEVEELHEDEN GELD
Voor mijn gevoel gaat Ellen de Visser met dit stukje tekst dus behoorlijk de mist in:
Al die kritiek heeft de beeldspraak niet aangetast. Dat heeft ook zijn voordelen. Als het effectief is om veel geld op te halen door de oorlog uit te roepen, dan hebben patiënten daar baat bij. Vandaar dat de metafoor zich, veertig jaar na de introductie, uitbreidt naar andere ziekten. Overleden ALS-patiënten roepen vanaf billboards op om door te gaan met hun strijd. President Obama heeft ook de oorlog tegen alzheimer afgekondigd. KWF Kankerbestrijding heeft zich wel aangepast en is een paar jaar geleden van slogan gewisseld. ‘Samen voorop in de strijd’, kwam de organisatie op commentaar van patiënten te staan. Nu wordt naar neutrale formuleringen gezocht. De nieuwste leus: ‘Samen komen we steeds dichterbij’.
De manier waarop geld binnengeharkt wordt maakt wel degelijk uit en hebben (kanker)patiënten er baat bij dat daar beter over nagedacht wordt. Die hebben geen donder aan de ene hersenloze actie na de andere. Met de schaamteloze overkill aan awareness-campagnes wordt niemand beter.
Kanker trekt zich vooralsnog niets aan van de hoeveelheid geld dat in onderzoek gestoken wordt. Daar ligt de oplossing niet. Wat we nodig (blijven) hebben is goed onderzoek dat er toe doet en geen onderzoeken vanwege het onderzoeken. Om o.a. wetenschappers aan het werk te houden zo lijkt het. Daardoor wordt er heel wat geld verspild.
Wat we vooral nodig hebben is het besef dat het eeuwige leven niet te koop is, en er niet zo krampachtig gedaan zou moeten worden over het levenseinde. Het wordt treffend verwoord in de eindquote’s van dit artikel op het blog van longarts Sander de Hosson:
Netters en De Hosson lopen niet weg voor een gesprek over de dood. En dat in een samenleving die de dood steeds minder lijkt te accepteren. “Sommige mensen willen tot het laatst strijden. Daarin hebben misschien de opstelling van KWF Kankerbestrijding en andere liefdadigheidsacties een rol gespeeld. Dat staat soms de acceptatie in de weg.”
Toen onderzoeker René Bernards van het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis onlangs in De Wereld Draait Door liet weten dat kanker binnen afzienbare tijd geen dodelijke ziekte meer is, maar een chronische, reageerde De Hosson voor de camera’s van Nieuwsuur. “Er wordt natuurlijk enorme vooruitgang geboekt, dat is goed en mooi”, zegt hij. “Maar van de patiënten met longkanker gaat 50 procent nog steeds binnen negen maanden dood en uiteindelijk overlijdt 85 procent.”
Netters knikt. “Als kanker is uitgezaaid, is het nog steeds in bijna alle gevallen een dodelijke ziekte. We kunnen de dood uitstellen, soms jarenlang. Maar daarmee kom je ook allerlei dilemma’s tegen.”
Waar mensen vroeger binnen een jaar stierven, kan een ziekbed bij kanker nu wel een jaar of vijf duren. Dat heeft een flinke impact op de hele familie, kinderen en anderen in de omgeving. “Mensen kunnen aan het eind van het proces helemaal aan het eind van hun Latijn zijn.”
Aanvulling 12:51u. :
“DE STRIJD VERLOREN. ALSOF HET AAN JOU LAG.”
Nog een recent artikel over zinloze oorlogsretoriek bij kanker:
https://hansalderliesten.wordpress.com/2015/09/08/een-kankerpatient-is-ook-dochter-of-fotograaf/
Op kanker wordt soms vreemd en krampachtig gereageerd, vindt Hans Alderliesten. Hij deelt enkele inzichten uit eigen ervaring.
Het discours met betrekking tot de ziekte is rijk aan woorden die refereren aan strijd: strijd aangaan, kwade cellen verslaan, niet opgeven. Maar het is geen strijd. Niemand kiest voor kanker. Een militair is ervoor opgeleid, maar de wapenuitrusting tegen kanker zit niet in onze basispolis. Het discours impliceert ook dat je kunt verliezen. In overlijdensadvertenties komt het terug: de strijd verloren. Alsof het aan jou lag. Had meer strijdlust getoond. Ja, wat dan?
[artikel laatst bijgewerkt op 20 sept. 19:45u.]
Cryptocheilus Weblog 
Een voorbeeld van onderzoek dat er toe doet:
http://www.avl.nl/topmenu/over-avl/nieuws/nieuw-onderzoek-naar-immunotherapie-bij-borstkanker-patienten-in-het-antoni-van-leeuwenhoek/
21 sep 2015
Triple negatieve borstkanker is een agressieve vorm van borstkanker die bij 15 tot 20% van alle vrouwen met borstkanker voorkomt. Bij deze vorm van borstkanker heeft de tumor geen receptoren voor hormonen als oestrogeen en progesteron. Ook het eiwit HER2 ontbreekt. Omdat hormoontherapie of HER2-remmende medicijnen niet helpen maakt dat de behandeling van triple negatieve borstkanker lastig. Patiënten worden doorgaans met standaard chemotherapie behandeld maar die is niet altijd effectief. Er is dan ook een grote behoefte aan nieuwe middelen om deze vorm van borstkanker te kunnen behandelen.
Bij deze op de goede plek.
Wat vinden jullie van de videoclip van Stromae? Ik vind hem mooi.
@Hannelore
Dankjewel voor het opnieuw posten.
Ik vind het een mooie videoclip in de zin dat die zeer kunstig gemaakt is en zodoende prachtige beelden oplevert. Emotioneel raakt het mij niet zo eerlijk gezegd.
Wat ik dus jammer vind is dat er in sommige media meer van gemaakt wordt dan het in werkelijkheid is. Hier staat bijvoorbeeld dat zijn ouders (gelukkig) niet aan de gevolgen van kanker overleden zijn:
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/cultuur+en+media/muziek/1.2441307
De kopteksten gaan vrijwel over niets anders dan STRIJDEN tegen kanker/het kankermonster t/m ‘Stromea staat op tegen kanker’. Het lijkt mij niet dat het in de bedoeling van Stromea lag om er een tranentrekker van te maken en/of een letterlijk te nemen indringende boodschap. Dat maken anderen er soms van.
Zelf kan ik me grotendeels vinden in dit artikel van 16 sept. j.l.:
Nieuwe clip Stromae is ‘als kunst interessant, maar ook kitsch’
De nieuwe clip van Stromae verbeeldt een gevecht van de Belgische zanger tegen kanker. Binnen een dag hebben meer dan 3 miljoen mensen de video op YouTube bekeken. Niet iedereen is het eens met de boodschap van het filmpje.
Het nummer Quand c’est? (Wanneer is het zover?) is niet nieuw. Het komt van Stromae’s album Racine Carrée uit 2013. Nu pas is er een videoclip bij gemaakt. Op een angstaanjagend leeg theaterpodium bindt de zanger al dansend de strijd aan met kanker, verbeeld als een stel pikzwarte tentakels.
In De Limburger een reactie van het KWF:
http://www.limburger.nl/article/20150919/REGIONIEUWS01/150919540/1056
WMZ:
Dit bericht over Marijke Lau hakte er bij mij om meerdere redenen wel behoorlijk in met een heel scala aan emoties:
http://www.telegraaf.nl/prive/24531117/__Vrouw_The_Lau_heeft_kanker__.html
Vrouw Thé Lau getroffen door borstkanker
Het is inmiddels bijna drie maanden geleden dat Thé Lau na een lang ziekbed kwam te overlijden. Bij zijn vrouw Marijke werd vlak daarna borstkanker ontdekt. Ze vertelt dat ze blij is dat de zanger dit niet heeft meegekregen.
Bij o.a. kanker spreken van ‘getroffen worden door’ is oorlogstaal. Daarnaast lijkt de Televaag weer eens niet zorgvuldig te kunnen luisteren. *zucht* Marijke Lau zegt zelf dat ze de diagnose borstkanker kreeg op 13 juni en Thé overleed op 23 juni. Ze besloot het voor hem te verzwijgen:
http://rtllatenight.nl/item/983/vrouw_th__lau_getroffen_door_borstkanke
Marijke Lau blijft maar weinig bespaard. De weduwe van zanger Thé Lau, die drie maanden geleden overleed aan kanker, is nu zelf getroffen door de afschuwelijke ziekte.
Het hele thema werd bij Humberto Tan gisteravond afgedaan in een itempje van nog geen 4 minuten en vrijwel out of the blue werd het beginfragment getoond van de bovenstaande videoclip van Stromae. Vlak daarvoor gaf Tan nog aan dat ie niet wist wat te zeggen, maar zegt over de clip heel stellig: “Lijkt akelig op jullie verhaal”.
God in de hut! Als je ergens geen woorden voor hebt, heb je er geen woorden voor. Punt.
Gaat de videoclip nu in het vervolg volop misbruikt worden als (woordeloze) blijk van medeleven of wat?! Om het maar eens over iets echt afschuwelijks en akeligs te hebben.
Deze zin kreeg Tan -als steunbetuiging- daarna bijvoorbeeld ook nog uit zijn strot: “Ik help daar in al mijn positiviteit mee”. Schaamteloze emo-teevee en voor de rest niks.
Ik voelde zodoende toch even de behoefte opborrelen om de zelfingenomen gladgeschoren gladjanus, onder gebruik van enige oorlogstaal, wat kreukels in zijn gezicht, en maatpak, te timmeren.
Om Marijke Lau sla ik stilletjes een paar virtuele armen. Met tranen in mijn ogen en een knoop in mijn maag.
Je bent me voor Wilma. Ik wilde juist kijken of ik het stukje op internet kon vinden.
En ik heb het stukje op de website van De Volkskrant gevonden:
http://www.volkskrant.nl/opinie/hou-op-met-die-oorlogstaal-van-overleven-van-kanker~a4149952/
Hou op met die lintjes, de armbandjes en dat gesport tegen kanker
Ik kan me levendig voorstellen dat Bert Molenaar over zijn nek ging en hij zal de enige niet zijn.
Hier de letterlijke tekst van dit jaar:
https://www.zuiderzeeklassieker.nl/
Naast het onnodige gebruik van oorlogstaal is het inderdaad hondsbrutaal om te suggereren namens iedereen te spreken:
En dan kun je nog een extra challenge toevoegen ook. Misschien een teiltje op het stuur om te kotsen? Waarom word ik toch zo moe van dat gezwets en gezwatel? Het lijkt er toch vooral op dat we onszelf zo nodig in het zonnetje moeten zetten over de rug van kankerpatiënten.
De opbrengst van Alpe d’HuZes is weer lager:
http://nos.nl/artikel/2059811-opbrengst-alpe-d-huzes-iets-lager.html
Misschien als uitdaging eerst de Zuiderzeeklassieker en dan nog even snel de Alpe d’Huez op?
Er bestaat ook een stichting met de naam No Guts No Glory die op ernstige wijze suggereert dat de kankerpatiënt die niet alle strohalmpjes vastgrijpt een lafaard is door gebrek aan guts (moed en/of doorzettingsvermogen).
Blijkbaar vindt men het wel flink om leugens te (blijven) verkopen door te suggereren dat het om serieuze behandelingen gaat. In werkelijkheid is het in vrijwel alle gevallen niet meer dan kwakzalverij. Dat is de reden waarom Nederlandse zorgverzekeraars deze niet vergoeden en dat hopelijk ook nooit gaan doen.
Tot nu toe heb ik niet letterlijk namen gevonden, maar een vermeende kankerbehandeling in Keulen doet me toch sterk denken aan überkwak Robert Gorter wiens prestaties niet verder komen dan enorme hoeveelheden geld kloppen uit de zak van argeloze en wanhopige mensen: https://cryptocheilus.wordpress.com/?s=Gorter
Renate:
Dat komt voornamelijk door de dubieuze handel en wandel van de oprichter Coen van Veenendaal:
https://cryptocheilus.wordpress.com/2015/06/19/de-erfenis-van-mark-bos-niet-te-aanvaarden-samen-1vuist-maken-tegen-spierballentaal/
En vandaag wat reacties op de brief van Bert Molenaar. Twee mensen die het met hem eens zijn en een die het er niet mee eens is. Even doorscrollen naar beneden.
http://www.volkskrant.nl/opinie/misschien-moet-penoza-even-bellen-met-flikken-maastricht~a4151672/
Een brief is misschien weer een beetje al te kort door de bocht.
Het is natuurlijk wel waar, maar die grote aandacht is er niet alleen voor kanker, maar ook voor andere, potentieel dodelijke ziektes.
En hier een citaat uit de brief van degene die het niet met Bert Molenaar eens is:
Ligt het nu aan mij dat ik dit niet helemaal begrijp? De tijd die dochterlief aan het beklimmen van die berg heeft besteed, had ze ook met haar moeder kunnen besteden, door haar daadwerkelijke steun te bieden. Daar zou de vrouw volgens mij meer aan gehad hebben.
Radiouitzending n.a.v. de brief van Bert Molenaar met enkele voor- en tegenstanders:
http://www.radio1.nl/popup/terugluisteren-uren/2015-09-29/20:00
Peter Kapitein heeft nergens een boodschap aan en gaat op de oude voet verder:
“Opgeven is geen optie”.
Omdat het inderdaad niet vaak genoeg gezegd kan worden:
Moniek Streng op Twitter:
Dubbele gevoelens over deze research door een taalwetenschapper:
http://scienceblog.cancerresearchuk.org/2015/09/28/may-i-take-your-metaphor-how-we-talk-about-cancer/
May I take your metaphor? – how we talk about cancer
“The war on cancer rages on”. “It’s the start of a long journey”. “I feel like I’m on a carousel that won’t let me get off”. “I’m on the road to recovery”. “She lost the fight”. “We will beat cancer sooner.”
Whether you’re a patient, a carer, a fundraiser or a doctor – talking about cancer almost invariably means using metaphors.
But is one metaphor better than another? And how do different metaphors affect different people?
That’s the question Professor Elena Semino, a linguist from Lancaster University, has spent……..
Dit gaat er bij mij niet in. Oorlogstaal kan kankerpatiënten ernstig schaden, maar als er geld mee binnen geharkt kan worden moet het maar gedoogd (blijven) worden*? (**zie dikgedrukte quote 1) Bij begrafenisondernemers ligt ook een menu met voorgekauwde tekstjes waaronder: ‘Met al zijn/haar levenslust en wilskracht heeft hij/zij de strijd niet kunnen winnen.’ Dit soort tekst lag bij ons in 2010 al alles behalve lekker: Gatver! Wat een belediging ook. Alsof kanker een aandoening van het karakter is.*:(** zie dikgedrukte quote 2)
*[ aangepast met vraagteken, dubbele punt en vetgedrukt op 24 okt. ’15]
**[ aangepast op maandag 26 okt. ’15]
Op dit moment is voor zover ik weet niet eens bekend (gemaakt) wat er precies aan de hand is, maar evengoed meteen in grote koeienletters: JOHAN, OOK DIT GEVECHT GA JE WINNEN
http://nos.nl/artikel/2064417-johan-ook-dit-gevecht-ga-je-winnen.html
Hij schijnt longkanker te hebben:
http://nos.nl/artikel/2064408-johan-cruijff-heeft-longkanker.html
Helaas voor Johan is er hier geen sprake van een gevecht, of een wedstrijd.
Renate:
Daar zijn toch wel wat mensen het absoluut niet mee eens:
http://www.telegraaf.nl/tv/nieuws/ttvnieuws/24649117/___Cruijff_nog_vitaal_en_scherp___.html
De strijdmetaforen vliegen je sowieso om de oren, maar voor iemand als Cruijff wordt het zeer zeker een peulenschilletje om van longkanker te genezen. Om het over de stigmatiserende uitspraak dat longkanker altijd door roken veroorzaakt wordt niet eens te hebben. Wat een gewauwel alweer!
De volledige tekst:
Alle gelijk van de wereld, maar die wordt door nog tevelen niet in dank afgenomen:
In de Televaag van vandaag: ‘VAN DEZE ZIEKTE GA IK HET WINNEN’
Patricia Klunder (37) is moeder van een zoon (10). In 2010 werd ze geopereerd aan haar lever, nu heeft ze borstkanker en ondergaat ze chemokuren.
Ja hoor, het is te hopen dat Patricia meer geluk heeft dan de vrouw van een van m’n neven. Met vechtlust heeft dit niets te maken, of denkt er iemand dat een vrouw met een paar kinderen tegen de pubertijd echt niet zou willen blijven leven?
Dat zegt Semino helemaal niet. En wat het tekstje bij de begrafenisondernemer ermee te maken heeft snap ik al helemaal niet. Semino zegt dit (vet van mij):
Deze mevrouw is taalkundige. In dat kader heeft zij onderzocht welke beeldspraken er zijn met betrekking tot kanker, hoe die gebruikt worden en welk effect die hebben op groepen en individuen. Meer niet. Ze zegt niet dat we de vecht/verslaan-metafoor maar moeten blijven gedogen omdat die geld oplevert, ze heeft vastgesteld dat de vecht/verslaan-metafoor veel mensen motiveert om in actie te komen werkt daarom zo vaak wordt gebruikt bij inzamelingen. Over ‘gedogen’ zegt ze helemaal niets.
Voor alle duidelijkheid:
Ik reageerde daarmee niet op mw. Semino, maar op deze tekst van Cancer Research UK zelf :
(vet nu door mij)
Aanvulling: en niet te vergeten deze quote -wel woorden van Semino zie ik nu- waar ik zo mijn bedenkingen over had/heb:
Bij de begrafenisondernemer bestaat dus al sinds jaar en dag een soort keuzemenu, vandaar dat ik ook dat memoreerde.
Het keuzemenu bij de begrafenisondernemer is iets totaal anders dan wat Semino bedoelt en zegt.
En daarom mag ik het niet als voorbeeld gebruiken van wat er mis kan gaan, en welke emotie dat bij iemand opriep? Ik zie wat Semino in theorie graag zou willen nog niet zo 1-2-3 goed gaan in de praktijk van alle dag. In de realiteit worden kankerpatiënten soms meerdere keren per dag -het liefst ongevraagd- lastiggevallen door ‘goedbedoelers’ die ieder hun eigen metafoor op proberen te dringen, en die op zijn minst een afkeurend gezicht tonen als de patiënt daar niet in mee wenst te gaan. Helaas bestaat bij (te)velen -mede door de media- de voorkeur voor oorlogstaal. Niet in de laatste plaats omdat (onterecht) gedacht wordt dat ‘strijders’ een streepje voor hebben en daardoor een grotere kans maken om hun kanker te overleven.
@ Allen
Voor alle (aanvullende) duidelijkheid:
Professor in de linguïstiek Elena Semino zegt zo ongeveer: “Hoewel het goed bedoeld is, kan het effect van oorlogsmetaforen schadelijk zijn. Veel patiënten zijn ongelukkig met de manier waarop over de ziekte gepraat wordt. De schuld wordt dan namelijk bij de patiënt gelegd, ze hebben het gevoel dat ze hebben opgegeven wanneer ze stervende zijn en dat ze niet hard genoeg hebben gevochten.”
Daarom werkt Semino nu dus aan een gids voor artsen en specialisten om hen te helpen betere woorden te kiezen in een gesprek met een patiënt. Daarin zal staan om enkel deze oorlogsmetaforen te gebruiken als patiënten ze zelf in de mond nemen. Volgens Semino zou het voor sommigen motiverend zijn om te horen en/of te zeggen dat ze in een strijd verwikkeld zitten en zeggen zij met trots dat ze vechters zijn.
Voor mij is/blijft dus de hamvraag of die behoefte aan oorlogsmetaforen daadwerkelijk bestaat en niet louter het gevolg is van tientallen jaren voorkauwen door de buitenwereld. Anders gezegd: wat de patiënt zelf in de mond neemt, en met name vlak na een diagnose- hoeft in de verste verte niets te maken hebben met een weloverwogen keuze. In de meeste -zo niet alle- gevallen zijn vooral de oorlogsmetaforen het resultaat van napapegaaien en voor de rest niks. Zich verplicht voelen om deze kant op te gaan zeg maar.
Waarom we speciaal bij kanker -bij andere (ernstige) ziekten is daar geen of nauwelijks sprake van- überhaupt een menu metaforen à la restaurant nodig zouden hebben, is wat mij betreft vers nummer zoveel. Ik vind het persoonlijk belangrijker dat er van jongs af aan open en eerlijk over de dood en doodgaan gesproken gaat worden, maar ja wie ben ik?
Of je deze strijdmetaforen niet tegenkomt bij andere ernstige ziekten, waag ik toch een beetje te betwijfelen. Je ziet ze ook bij ALS, bij AIDS en bijvoorbeeld MS. Ik kan er ook wel eens moe van worden.
Een andere reden waarom ik moeite heb met het concept ‘kiezen wat voor jou persoonlijk goed voelt/wat bij jou past’ -al of niet à la restaurant- is dat deze kreet al sinds jaar en dag uitgevent wordt door de fa. Kankerkwak & Co. Altijd verbonden met het verstandig, dapper en flink de eigen weg kiezen bij ‘the fight for survival’ met alle mogelijke gevolgen van dien.
Eigenlijk is het onvoorstelbaar dat Orac eergisteren met deze waarschuwing moest komen en legt hij uit hoe dat zo ongeveer in zijn werk gaat door o.a. taalgebruik:
http://scienceblogs.com/insolence/2015/10/23/public-service-announcement-no-drinking-your-own-urine-will-not-cure-breast-cancer/
Public service announcement: No, drinking your own urine will not cure breast cancer
Posted by Orac on October 23, 2015
(vet door mij)
Bij de metafoor ‘journey’ moet ik automatisch denken aan De helende reis van Brandon Bays en de hele industrie die daardoor ontstaan is in kankerkwakland, en bij bijvoorbeeld ‘the music in nature’ raak ik het beeld van John
ConseLULderConsemulder niet kwijt die claimt met muziek alles te kunnen helen/healen. Het blijft dus oppassen geblazen, en met name bij de standaard metaforen waar makkelijk misbruik van gemaakt kan (gaan) worden door Alterneut & Co. of reguliere patiënten onbedoeld nou net het verkeerde pad opsturen en het dan eerder kwaad doet dan het bedoelde goed. Daar maak ik me oprecht bezorgd over. Het kan een prima hulpmiddel zijn, maar……………Renate:
Dat beweer ik dan ook niet, maar je zult het met me eens zijn dat het vooral rondom kanker de normaalste zaak van de wereld lijkt te zijn om oorlogstaal te voeren.
Dat is misschien wel waar, maar heeft dat misschien ook te maken dat kanker natuurlijk niet een ziekte is, maar een heel aantal verschillende ziektes, waardoor het meer aandacht genereert. Je wordt ook regelmatig geconfronteerd met posters met de tekst “Ga door met mijn strijd”, om geld op te halen voor onderzoek naar ALS. En natuurlijk de ‘strijd’ tegen Alzheimer, met Alzheimer sokken. (Wie verzint zoiets trouwens?)
Dat sluit het gebruik van metaforen niet uit. Metaforen zijn manieren om de werkelijkheid te benaderen, om inzicht te geven in de werkelijkheid zonder dat elk detail van de werkelijkheid benoemd wordt. Het gaat Semino ook helemaal niet alleen om metaforen over de dood, maar om alles wat met kanker samenhangt. Met behulp van metaforen kan aan patiënten inzicht gegeven over wat er in het lichaam gebeurt als je kanker hebt, en wat er gebeurt als je behandelingen ondergaat en ook dat er geen hoop meer is. Beeldspraak is een manier om de werkelijkheid behapbaar te maken, zowel voor je zelf als voor anderen: je kunt inzicht geven in wat je bedoelt zonder het expliciet te benoemen, en juist dat maakt het vaak mogelijk om over dingen te praten die zo ingrijpend zijn dat ze daarom vaak helemaal niet besproken worden.
JJ:
Dat klopt, maar met open en eerlijk omgaan met de dood zou alvast heel wat oorlogstaal voorgoed tot het verleden behoren/niet meer uitgebreid op ‘het menu’ staan. *We leven niet in een maakbare wereld.
*Aanvullende kanttekening: De zin ‘We leven niet in een maakbare wereld’ hoort uiteraard bij de tekst/de zin die daar aan vooraf gaat. Daar bedoel ik in het verband met dit item mee dat er ongeneeslijk zieke kankerpatiënten zijn die zelf van mening zijn, en/of dat hen aangepraat wordt, dat o.a. hun strijdlust zeker te weten gaat zorgen voor een wonderbaarlijke genezing. Bijvoorbeeld Wubbo Ockels en Mark Bos dachten met gemak het ongelijk van reguliere artsen te kunnen bewijzen. Omdat beide niet konden aanvaarden dat de dood zich aankondigde op een tijdstip dat hen zelf niet gelegen kwam. Dat doen dat soort gebeurtenissen nooit en zal het ook nooit echt gemakkelijk worden, maar (opnieuw) bij iedereen het besef dat de dood onlosmakelijk verbonden is met het leven zou al een flinke slok op de borrel schelen.
Daar gaat het niet om, het gaat om het nut van metaforen bij het inzichtelijk en bespreekbaar maken van dingen die voor veel mensen heel erg moeilijk en angstaanjagend zijn.
@JJ
Ik zou het op prijs stellen om niet selectief te (blijven) quoten en daar iets van te maken wat ik helemaal niet zeg of bedoel te zeggen. *Ik heb het duidelijk over oorlogstaal die ik niet nodig vind en daar gaat dit item in hoofdzaak over.
*aanvulling
JJ:
Ja dat snapt mijn reedt ook nog. Vooral omdat je hierboven al ongeveer hetzelfde zei:
Niemand die het daar niet mee eens is denk ik. Zelf maak ik veelvuldig gebruik van beeldspraak en daar zitten af en toe best een paar mooie tussen al zeg ik zelf. Soms ook wel oorlogstaal als ik kwaad ben of geïrriteerd raak. Niets menselijks is mij vreemd zeg maar.
Schrijf anders een apart item over de waarde van metaforen in het algemeen en het gedachtegoed van Semino daarover in het bijzonder. Op deze manier dreigen we bij dit item langs elkaar heen te blijven praten en dat is jammer. Aanvulling: Om je alvast op weg te helpen:
Hier zou ik graag horen wat je vindt van de combinatie kanker en oorlogstaal.
Dan moet je het onderzoek van Semino er niet bijhalen, want dat gaat over veel meer dan alleen maar oorlogstaal.
En ik zou het op prijs stellen om niet toegesproken te worden als een klein kind omdat jij per se altijd gelijk moet hebben, hoe dan ook. Maar goed, de beste manier om daarvan gevrijwaard te blijven is om hier helemaal niet meer te komen, dus dat doe ik dan ook niet meer.
Ik postte dat onderzoek in een reactie op 2 okt. j.l. en opende met deze zin:
Nergens, maar dan ook nergens heb ik op dat moment gesuggereerd dat Semino het louter over oorlogstaal had. Bovendien kan iedereen zelf horen en lezen waar het bij Semino om en over gaat. Neemt niet weg dat ik dat dubbele van mijn gevoelens nog nader had willen toelichten, maar het kwam er niet van. Ik dacht toen ook aan apart item hierover, maar het kwam er niet van.
Kom jij op 24 okt, dus ruim drie weken later out of the blue -geen link naar die quote te bekennen-
met een reactie. In 1e instantie had ik daardoor niet onmiddellijk door waar je het over had en waarom en moest ik nog zoeken. Ik was me van geen kwaad bewust. Achteraf gezien had mijn tekst wat duidelijker gekund, maar dat had ik dan graag op 3 oktober geweten bij wijze van spreken. Ik heb afgelopen zaterdag evengoed meteen wat kleine dingetjes aangepast ter verduidelijking. Aanvulling: en vandaag nog een keer.
De afgelopen twee dagen heb ik mijn uiterste best gedaan om in uitgebreide reacties mijn dubbele gevoelens te duiden en het allang breder getrokken dan louter dat onderzoek van Semino. Daar ben ik uren mee bezig geweest, maar het was nog niet klaar.
Deze reactie heeft alleen met de selectieve quote uren in de wachtstand gestaan en in plaats van opnieuw beginnen post je die dus op de verkeerde tijd:
Omdat het ook nog eens inhoudelijk niets toevoegt, gaf ik blijk van mijn irritatie. Voor mij leek het op deze manier extra sterk op spijkers op laag water (blijven) zoeken.
Aanvullende kanttekening:
Voor alle duidelijkheid de volledige quote:’Dat klopt, maar met open en eerlijk omgaan met de dood zou alvast heel wat oorlogstaal voorgoed tot het verleden behoren/niet meer uitgebreid op ‘het menu’ staan. *We leven niet in een maakbare wereld.’
Voor de goed verstaander stond wat ik bedoelde al in het item zelf:
(vet nu door mij)
In mijn mailbox staat ook nog een door jou zelf verwijderde vinnige reactie van vanmorgen 07:47 die me al hélemaal de tranen in de ogen deed springen. Waar is de tijd gebleven dat je als goedverstaander meestal maar een half woord van mij nodig had?!
Nergens voor nodig, want ik ben degene die met alles stopt. Ik heb er geen behoefte aan om hier constant op eieren te moeten gaan lopen met samengeknepen billen, kramp in mijn maag en een gouden weegschaaltje in mijn hand. Met evengoed als resultaat: ‘het is niet goed of het deugt niet.’ Een uitgelezen kans voor jou om iedereen te laten zien hoe het dan wel moet wat items en reacties betreft, en niet te vergeten moderatie.
Tot slot nog een los draadje wegwerken:
Aanvulling:
Daar stond ook al wat over in bovenstaand item zelf by the way. Ik wist dat ik er ergens iets over gelezen had, maar niet meer precies waar. Suf hè? ;-):
11 augustus 2014:
https://decorrespondent.nl/1561/Wanneer-we-het-over-ziekte-hebben-gebruiken-we-vaak-militaire-metaforen/52010959-6d7dd29d
Wanneer we het over ziekte hebben, gebruiken we vaak militaire metaforen. Patiënten winnen of verliezen de ‘strijd’ tegen hun ziekte, gebruiken ‘agressieve’ medicijnen om te ‘vechten’ tegen een aandoening en dokters proberen oorzaken met man en macht ‘uit te schakelen.’
(vet door mij)
Dhruv Khullar:
http://www.theatlantic.com/health/archive/2014/08/the-trouble-with-medicines-metaphors/374982/?single_page=true
The Trouble With Medicine’s Metaphors
Using military terms like “battle” and “fighter” to help patients conceptualize their illness can sometimes harm more than it helps.
Dat bedoelde ik ook steeds zo ongeveer te zeggen omdat ik me daar bezorgd over maak na jarenlange (ook persoonlijke) ervaring. Een beetje meer van *Susan Sontag zou ik persoonlijk dus niet zo’n gek idee vinden omdat het tegenwoordig steeds belangrijker lijkt te worden dat ziektes gezien worden voor wat ze echt zijn. Het verder uitbreiden van stigmatiseren zou dan makkelijker een halt toegeroepen kunnen worden, maar voorlopig zie ik mijn geest nog kruipen eerlijk gezegd.
*Aanvullende kanttekening: Kanker was in 1978, het jaar waarin Sontag haar essay schreef, nog een taboe, een woord dat je beter niet kon uitspreken, of waar je in ieder geval beter een eufemisme als K voor kon gebruiken, en vertelden artsen hun patiënten vaak niet dat ze aan kanker leden, dat zou te belastend zijn. Als je een type A of type B persoonlijkheid was had je meer of minder kans op kanker, je had er in zekere zin zelf aan bijgedragen.
Tegenwoordig lijken we doorgeslagen naar de andere kant. Vrijwel iedereen heeft de mond vol over kanker, en maar al te vaak zonder precies te (willen) weten waar o.a. -al of niet met behulp van metaforen- over geschreeuwd wordt.
Om in te lijsten: